Andrzej Bniński

Andrzej Bniński
Andrzej Opaliński z Bnina
Data urodzenia	1396
Data i miejsce śmierci	5 stycznia 1479 ; Poznań
	Biskup diecezjalny poznański
Okres sprawowania	1438–1479
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Nominacja biskupia	21 lipca 1438
Sakra biskupia	15 stycznia 1439

Andrzej z Bnina, Andrzej Bniński herbu Łodzia lub Andrzej Opaliński z Bnina^[2] (ur. w 1396 roku – zm. 5 stycznia 1479 roku w Poznaniu) – biskup rzymskokatolicki, sekretarz królewski, senator I Rzeczypospolitej.

Życiorys

Wywodził się z wpływowego rodu Łodziów, był potomkiem wojewody poznańskiego Przedpełka. Jego ojcem był Mikołaj, a braćmi Jan (kasztelan międzyrzecki), Piotr (kasztelan gnieźnieński), Wojciech (tenutariusz żbikowski) i Mikołaj.

W 1422 roku uzyskał stopień bakałarza na Akademii Krakowskiej. Był sekretarzem króla Władysława Jagiełły i kanonikiem poznańskim, w 1438 został biskupem poznańskim^[1]. Znany był z wytrwałego zwalczania husytyzmu w swojej diecezji, stąd nadano mu przydomek "husytobójca". We współpracy z papieskim inkwizytorem Mikołajem z Łęczycy przeprowadził kilkadziesiąt procesów przeciwko zwolennikom husytyzmu. Skazał na śmierć pięciu husyckich kapłanów i burmistrza Zbąszynia Mikołaja Grunberga^[3]. W 1440 dokonał zbrojnego najazdu na Zbąszyń i zmusił^[4] i skutecznie zmusił miejscowego możnowładcę Abrahama ze Zbąszynia do wyrzeczenia się husytyzmu.

Był dobrym administratorem w swoim biskupstwie, odbył kilkanaście synodów diecezjalnych, walczył z nieobyczajnym życiem kleru. Opiekował się wdowami i sierotami, hojnie uposażał ubogie kościoły. Fundował wiele świątyń, zbudował w swoich dobrach biskupich kilka zamków m.in. w Krobi. Lokował wiele nowych wsi, szczególnie na Mazowszu. Poświęcił w Warszawie, 4 grudnia 1454, kościół św. Anny i klasztor bernardynów (drugi w Polsce po krakowskim)^[5]. W 1447 dwa razy brał udział w poselstwie panów polskich, które zaoferowało koronę Polski Bolesławowi IV warszawskiemu, a później Kazimierzowi Jagiellończykowi. Od czasu jego pontyfikatu datuje się ustanowienie na stałe urzędu biskupa pomocniczego (sufragana) w diecezji poznańskiej. Był gwarantem pokoju toruńskiego 1466 roku^[6].

Kalendarium

4 marca 1422 – uzyskanie bakalaureatu artes liberales na Akademii Krakowskiej^[7]
29 stycznia 1438 – wybór na stolicę biskupią w Poznaniu^[7]
16 lipca 1438 – zatwierdzenie wyboru przez papieża Eugeniusza IV^[7]
1438 – fundacja kościoła św. Mikołaja w Krobii^[8]
15 lutego 1439 – święcenia biskupie w Kaliszu z rąk abp. Wincentego Kota^[7]
1445 – erygowanie parafii pw. św. Anny w Długiej Kościelnej^[9]
19 stycznia 1454 – erygowanie prepozytury kanoników regularnych przy kościele św. Jerzego w Warszawie^[7]
1454 nabycie wsi Żabikowo^[7]
3 lipca 1454 – erygowanie parafii w Raszkowie^[10]
1455 – fundacja klasztoru bernardynów w Poznaniu^[11]
1460 – fundacja kościoła św. Michała w Dolsku^[12]
24 maja 1462 – wyrok w sprawie sporu o granice między diecezją poznańską a diecezją płocką^[7]
8 października 1470 – ugoda z księciem Henrykiem IX głogowskim^[7]
5 lipca 1471 – erygowanie kapituły kolegiackiej przy kościele św. Marii Magdaleny w Poznaniu^[7]
5 stycznia 1479 – śmierć^[7]
9 stycznia 1479 – pogrzeb w kaplicy św. Andrzeja (obecnie Trójcy Świętej) w katedrze poznańskiej^[7]

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Konrad Eubel Hierarchia Catholica, vol. II, 1914, s. 219.
↑ Bishop Andrzej Opaliński (z Bnina). www.catholic-hierarchy.org. [dostęp 2016-05-04]. (ang.).
↑ Szymon Wrzesiński, Inkwizycja ziemiach polskich, Wyd. Replika 2009, s. 143-153.
↑ Encyklopedia Polska. T. I. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008, s. 18. ISBN 978-83-7558-436-3.
↑ Julian Bartoszewicz: Kościoły Warszawskie rzymsko-katolickie opisane pod względem historycznym, Warszawa 1855 str. 80
↑ Antoni Gąsiorowski, Polscy gwaranci traktatów z Krzyżakami XIV-XV wieku, w: Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 2-3, 1971, s. 258.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k JózefJ. Nowacki JózefJ., Dzieje Archidiecezji Poznańskiej. Archidiecezja Poznańska w historycznych granicach i jej ustrój., t. 2, Poznań: Księgarnia Świętego Wojciecha, 1964 (pol.).
↑ Historia [online], Parafia św. Mikołaja w Krobi, 10 czerwca 2023 [dostęp 2023-06-12] (pol.).
↑ DŁUGA KOŚCIELNA, Parafia św. Anny [online], Diecezja Warszawsko-Praska [dostęp 2023-06-10] (pol.).
↑ Historia parafii | Parafia p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego w Raszkowie [online], www.parafia.raszkow.pl [dostęp 2023-06-10] .
↑ Franciszkanie w Poznaniu [online], www.franciszkanie.poznan.pl [dostęp 2023-06-10] .
↑ Kościoły w Dolsku - O parafii - Parafia pw. św. Michała Archanioła w Dolsku Archidiecezja Poznańska [online], www.parafia.dolsk.info.pl [dostęp 2023-06-12] .

Literatura dodatkowa

Ks. Józef Nowacki: Bniński Andrzej. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 2: Beyzym Jan – Brownsford Marja. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1936, s. 143–145. Reprint: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1989, ISBN 83-04-03291-0

[autonazwa1-1] Konrad Eubel Hierarchia Catholica, vol. II, 1914, s. 219.

[2] Bishop Andrzej Opaliński (z Bnina). www.catholic-hierarchy.org. [dostęp 2016-05-04]. (ang.).

[3] Szymon Wrzesiński, Inkwizycja ziemiach polskich, Wyd. Replika 2009, s. 143-153.

[4] Encyklopedia Polska. T. I. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008, s. 18. ISBN 978-83-7558-436-3.

[5] Julian Bartoszewicz: Kościoły Warszawskie rzymsko-katolickie opisane pod względem historycznym, Warszawa 1855 str. 80

[6] Antoni Gąsiorowski, Polscy gwaranci traktatów z Krzyżakami XIV-XV wieku, w: Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 2-3, 1971, s. 258.

[:0-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k JózefJ. Nowacki JózefJ., Dzieje Archidiecezji Poznańskiej. Archidiecezja Poznańska w historycznych granicach i jej ustrój., t. 2, Poznań: Księgarnia Świętego Wojciecha, 1964 (pol.).

[8] Historia [online], Parafia św. Mikołaja w Krobi, 10 czerwca 2023 [dostęp 2023-06-12] (pol.).

[9] DŁUGA KOŚCIELNA, Parafia św. Anny [online], Diecezja Warszawsko-Praska [dostęp 2023-06-10] (pol.).

[10] Historia parafii | Parafia p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego w Raszkowie [online], www.parafia.raszkow.pl [dostęp 2023-06-10] .

[11] Franciszkanie w Poznaniu [online], www.franciszkanie.poznan.pl [dostęp 2023-06-10] .

[12] Kościoły w Dolsku - O parafii - Parafia pw. św. Michała Archanioła w Dolsku Archidiecezja Poznańska [online], www.parafia.dolsk.info.pl [dostęp 2023-06-12] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

Biskupi misyjni	Jordan (968–982/984) Unger (982/992–1000)
Biskupi diecezjalni	Unger (1000–1012) Roman (1012?–1030) Ederam (ok. 1030?–przed 1049) Franko (1075?–po 1085) Eckhard (1097/1102–1103?) Paweł I (ok. 1103?–po 1113) Goswin (?–?) Bogufał I (?–1146) Pean (1146–1152) Stefan (1152–1159) Bernard (1159–1164) Radwan (1164–1172) Cherubin (1172–1180) Arnold (ok. 1180–1186) Piotr Łabędź (1186–przed 1191) Benedykt (?–?) Mrokota (?–1196) Arnold (1196/1201–1211) Paweł II (1211–1242) Bogufał II (1242–1253) Piotr I (1253–1254) Bogufał III z Czerlina (1254–1264) Falenta (1265–1267) Mikołaj (1267–1278) Jan Wyszkowic (1278–1286) Jan Gerbicz (1286–1297) Andrzej Zaremba (1297–1317) Domarad Grzymała (1318–1324) Jan Doliwa (1325–1335) Jan Łodzia (1335–1346) Andrzej z Wiślicy (1347–1348) Wojciech Pałuka (1348–1355) Jan z Lutogniewa (1356–1374) Mikołaj z Kórnika (1375–1382) Jan Kropidło (1382–1384) Dobrogost z Nowego Dworu (1384–1394) Jan (1394–1395) Mikołaj Kurowski (1395–1399) Wojciech Jastrzębiec (1399–1412) Piotr Wysz (1412–1414) Andrzej Łaskarz (1414–1426) Mirosław Brudzewski (1426–1427) Stanisław Ciołek (1428–1437) Andrzej Bniński (1438–1479) Uriel Górka (1479–1498) Jan Lubrański (1498–1520) Piotr Tomicki (1520–1525) Jan Latalski (1525–1536) Jan z Książąt Litewskich (1536–1538) Stanisław Oleśnicki (1538–1539) Sebastian Branicki (1539–1544) Paweł Dunin Wolski (1544–1546) Benedykt Izdbieński (1546–1553) Andrzej Czarnkowski (1553–1562) Adam Konarski (1562–1574) Łukasz Kościelecki (1577–1597) Jan Tarnowski (1598–1600) Wawrzyniec Goślicki (1601–1607) Andrzej Opaliński (1607–1623) Jan Wężyk (1624–1627) Maciej Łubieński (1627–1631) Adam Nowodworski (1631–1634) Henryk Firlej (1635) Andrzej Szołdrski (1636–1650) Kazimierz Florian Czartoryski (1650–1655) Wojciech Tolibowski (1655–1663) Stefan Wierzbowski (1664–1687) Stanisław Jan Witwicki (1688–1698) Mikołaj Stanisław Święcicki (1699–1707) Michał Bartłomiej Tarło (1710–1715) Krzysztof Antoni Szembek (1716–1719) Piotr Franciszek Tarło (1721–1722) Jan Joachim Tarło (1722–1732) Stanisław Józef Hozjusz (1733–1738) Teodor Kazimierz Czartoryski (1739–1768) Andrzej Stanisław Młodziejowski (1768–1780) Antoni Onufry Okęcki (1780–1793) Ignacy Antoni Raczyński (1794–1806) Tymoteusz Gorzeński (1809–1825) Teofil Wolicki (1828–1829) Marcin Dunin (1831–1842) Leon Przyłuski (1845–1865) Mieczysław Ledóchowski (1866–1886) Julius Dinder (1886–1890) Florian Stablewski (1891–1906) Edward Likowski (1914–1915) Edmund Dalbor (1915–1926) August Hlond (1926–1946) Walenty Dymek (1946–1956) Antoni Baraniak (1957–1977) Jerzy Stroba (1978–1996) Juliusz Paetz (1996–2002) Stanisław Gądecki (od 2002)
Biskupi pomocniczy	Wit (1260–1263) Stefan ze Lwowa (1382–1384) Jan (1386–1404) Mikołaj (?–1397) Marek (1414–1424) Jan (1420–1439) Bernard (1449–1453) Mikołaj (1455–1463) Wincenty Wierzbięta (1469–1494) Wojciech z Bydgoszczy (1494–1506) Wojciech z Sochaczewa (1506–1529) Adrian Żakowski (1531–1539) Jakub Dziaduski (1540–1568) Stanisław Szedziński (1586–1604) Jan Węgorzewski (1573–1586) Jakub Brzeźnicki (1586–1604) Andrzej Rychlicki (1607–1616) Kasper Hap (1618–1619) Jan Trach Gniński (1619–1625) Jan Baykowski (1626–1650) Jan Branecki (1651–1655) Wojciech Grabowski (1656–1659) Maciej Marian Kurski (1661–1681) Kazimierz Jan z Bnina Opaliński (1680–1681 koadiutor) Hieronim Wierzbowski (1682–1712) Piotr Franciszek Tarło (1713–1717) Bernard Gozdzki (1722–1725) Karol Samuel Poniński (1725–1727) Baltazar Wilksycki (1728–1729) Franciszek Kaznowski (1729–1732) Adam Stanisław Grabowski (1733–1736) Józef Tadeusz Kierski (1736–1768) Józef Pawłowski (1748–1759) Władysław Klemens Walknowski (1768–1779) Ludwik Józef de Mathy (1779–1802) Franciszek Ksawery Rydzyński (1781–1795) Jan Chrzciciel Albertrandi (1796–1798) Stanisław Żarnowiecki (1805–1808) Józef Chełkowski (1833–1837) Jan Kanty Dąbrowski (1843–1853) Franciszek Stefanowicz (1855–1871) Jan Chryzostom Janiszewski (1871–1891) Edward Likowski (1887–1914) Paweł Jedzink (1915–1918) Stanisław Kostka Łukomski (1920–1926) Karol Radoński (1927–1929) Walenty Dymek (1929–1946) Franciszek Jedwabski (1947–1975) Tadeusz Etter (1959–1984) Marian Przykucki (1974–1981) Stanisław Napierała (1980–1992) Zdzisław Fortuniak (1982–2014) Marek Jędraszewski (1997–2012) Grzegorz Balcerek (od 1999) Damian Bryl (2013–2021) Szymon Stułkowski (2019–2022) Jan Glapiak (od 2021)